عنوان پژوهش:هنرمندانی که درعرصه سینما در جشنواره های خارج کشور مقام آورده اند.
نام پژوهشگران:امیرارسلان نادعلی زاده و امیرحسین حجازی
سال انجام پژوهش:28/7/95
فهرست
1_ستاره های ایرانی که در دردنیا درخشیدند و جایزه گرفتد
2_معتبر ترین جشنواره های سینمایی جهان
3_جشنواره های سینمای معتبر ایران
4_تاریخچه حضور ایرانی ها در جشنواره کن در قرن جدید
موضوع :چه هنرمندانی در عرصه سینما در جشنواره های خارجی جایزه گرفته اند
ستاره های ایرانی که در دنیا درخشیدند و جایزه جهانی گرفتند
روز نو :
سینمای ایران اگرچه سال هاست در جشنواره های خارجی مطرح بوده و سینماگران و حتی مخاطب عادی خارجی با سینمای ایران و فیلم هایش آشنا هستند ولی بازیگران ایرانی کمتر در معرض توجه بوده اند. یکی از دلایل مهمش این است که معمولا ستاره های اصلی سینمای ایران در فیلم های جشنواره ای بازی نمی کنند.
وقتی رضا ناجی جایزه خرس نقره ای برلین را برای فیلم «آواز گنجشک ها»ی مجید مجیدی در جدال با دنیل دی لوییس برای «خون به پا خواهد شد» گرفت، اولین بار بود که یک بازیگر ایرانی در جشنواره ای با حد و اندازه و اعتبار برلین مورد توجه قرار می گرفت اما ناجی خیلی زود از یادها رفت.
این روزها حتی دیگر در سینمای ایران هم برایش نقشی نیست چه برسد به اینکه سینمای جهان هنوز به یادش داشته باشد. در حقیقت اولین کارگردانی که توانست بازیگرهای ستاره سینمای ایران را در جهان مطرح کند، اصغر فرهادی بود.
فرهادی اولین کسی بود که فیلمش همانقدر که در جشنواره های خارجی موفق شد در گیشه های ایران هم موفق بود و نتیجه اش این می شود که بازیگران فیلم هایش هم مطرح شوند.
بازیگرانی که در ادامه می خوانید در جهان مشهور شدند. این وسط البته گلشیفته فراهانی را هم داریم که دیگر در سینمای ایران فعال نیست. «مجموعه دروغ ها» ساخته رایدلی اسکات اولین حضور بین المللی گلشیفته فراهانی در سال ۱۳۸۷ بود که البته نقش کوتاهی روبروی دی کاپریو داشت. بعد از «درباره الی» و موفقیت فیلم، حضورهای جهانی اش هم بیشتر شد. کلا از بدنه سینمای ایران خارج شد و در فیلم های آمریکایی و فرانسوی شروع به بازی کرد.
فراهانی هم به زبان های انگلیسی و فرانسه مسلط بود. یا می شود از علی مصفا هم نام برد که البته بیشتر به خاطر فیلم هایی که خودش ساخته در جشنواره های کوچک مستقل مطرح شده نه به عنوان بازیگر. تنها حضور بین المللی اش هم «گذشته» فرهادی است.
فاطمه معتمد آریا
معتمد آریا اولین بازیگر مطرح سینمای ایران بود که در جشنواره های جهانی بازی اش دیده شد. هر چند جایزه ای نگرفت اما تبدیل به چهره آشنایی شد که بعد از آن، جشنواره های مختلف از او به عنوان داور دعوت کردند.
اولین حضور بین المللی اش با نمایش فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما» در جشنواره کارلووی واری شکل گرفت. وقتی فیلم موفق شد جایزه ویژه هیات داوران و جایزه انجمن جهانی منتقدان فیلم جشنواره باسابقه کارلووی واری را از آن خودش کند
بعد از آن با بازی در فیلم «مسافران» بهرام بیضایی درخشید. فیلم «روسری آبی» رخشان بنی اعتماد هم از آن دسته فیلم ها بود که بازی معتمد آریا در آن خیلی به چشم آمد. فیلم در جشنواره های فیلم لوکارنو، هند و تسالونیکی یونان توانست جوایزی کسب کند.
یکجورهایی می شود گفت معتمد آریا، مریل استریپ سینمای ایران است. رکورددار دریافت بیشترین سیمرغ بلورین برای بازی هایش در جشنواره فجر، با تعداد زیادی نقش های ماندگار، بازیگری که در جهان هم شناخته شده و هر چند هیچ وقت پیشنهاد بازی در فیلمی خارج از کشور را نداشته اما به عنوان یکی از ستون های سینمای ایران از او زیاد در جشنواره های خارجی دعوت می شود.
لیلا حاتمی
با وجود آنکه از کودکی و با بازی در فیلم های یکی از بزرگترین کارگردانان ایرانی بازیگری را شروع کرد اما به دلیل آنکه فیلم های علی حاتمی، پدرش خیلی ایرانی هستند و نمی توانند با مخاطب غریبه با فرهنگ و زبان ایرانی ارتباط برقرار کنند، نتوانست در جشنواره های جهانی مطرح شود.
با «ایستگاه متروک» علیرضا رییسیان برای اولین بار به جشنواره های خارجی رفت که نتیجه اش جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره مونترال برای او بود. یکی از چیزهایی که به جهانی شدن لیلا حاتمی خیلی کمک کرده، تسلطش به زبان های خارجی است. حاتمی به چهار زبان انگلیسی و فرانسه و آلمانی و ایتالیایی صحبت می کند که نتیجه زندگی چند ساله اش برای تحصیل در سوییس و فرانسه است.
حاتمی برای فیلم «پله آخر» جایزه جشنواره کارلووی واری را برد و برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» هم که دیگر تبدیل به یک بازیگر تراز اول جهانی شد، آنقدر که سال بعد از آن در جشنواره کن مهمترین جایزه را که جایزه بهترین فیلم بود به کارگردان «واقعیت» اهدا کرد. همان موقع تسلط حاتمی به زبان فرانسه خیلی ها را متحیر کرد. نتیجه اش این شد که امسال ستاره جشنواره کن بشود و عضو هیات داوران بخش مسابقه کنار سوفیا کوپولا و جین کمپیون و نیکلاس وندینگ رفن قرار بگیرد.
نیکی کریمی
بین بازیگران زن، نیکی کریمی زودتر از همه توانست خودش را در دل جشنواره های خارجی جا کند. به هر حال او اولین ستاره زن سینمای ایران بعد از انقلاب بود و عجیب نیست که مورد توجه خارجی ها قرار گرفت.
البته فیلمی به او پیشنهاد نشد اما به عنوان بازیگر و کارگردان به جشنواره های زیادی دعوت شد و سه فیلمی هم که خودش ساخته در جشنواره های مختلفی پذیرفته شد و از بعضی از آنها جایزه هم دریافت کرد که البته جزو جشنواره های الف نبودند.
نیکی کریمی با جایزه ای که از جشنواره سن سباستین از جشنواره های معتبر قدیمی سینمایی برای بازی در فیلم «سارا»ی داریوش مهرجویی گرفت، تبدیل به یک چهره آشنای جهانی شد.
البته اگر در طول این سال ها نیکی کریمی در پروژه های جهانی ظاهر نشده یک دلیل دیگر هم دارد: بازیگران زن باید موارد بیشتری را برای حضور در فیلم های خارجی رعایت کنند که بیشتر اوقات حضور آنها را غیرممکن می کند اما نیکی کریمی یک ویژگی خوب دیگر هم دارد: او به راحتی و روانی انگلیسی صحبت می کند. اگر روزی روزگاری فیلم «لاله» آماده پخش شد می توانید ببینید که کریمی چقدر راحت به انگلیسی دیالوگ می گوید.
پیمان معادی
اصلا زاده آمریکاست، در نتیجه به همان خوبی فارسی می تواند انگلیسی هم صحبت کند. پله های ترقی را به طرز شگفت انگیزی طی کرد: ابتدا به عنوان فیلمنامه نویس چند اثر پرفروش نوشت و سپس فقط با بازی در دو فیلم اصغر فرهادی، «درباره الی» و بعد هم «جدایی نادر از سیمین».
بعد از موفقیت جهانی «جدایی»، پاسپورت آمریکایی و بازی فوق العاده اش دست به دست هم دادند تا برای سریال ها و فیلم های هالیوودی از او درخواست بازی شود. الان بازی اش در سریال «عدالت کیفری» استیون زیلیان پایان یافته. در فیلم «آخرین شوالیه ها» روبروی مورگان فریمن و کلایو اوئن ظاهر شده و مشهورترین کارش هم «کمپ اشعه ایکس» و بازی اش کنار ستاره مشهور و پولساز هالیوودی کریستین استوارت است.
این روزها پیمان معادی در دل هالیوود و در پروژه های گرانقیمت و گیشه پسند بازی می کند. معادی البته بازی در سینمای ایران را هم فراموش نکرده و همین سال گذشته فیلم «ملبورن» ساخته نیما جاوید با بازی او در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. معادی علاوه بر سینما در حوزه تئاتر هم بازیگر فعالی شده و آخرین نمایشش «در انتظار گودو» به کارگردانی همایون غنی زاده مورد توجه اهل فن قرار گرفت.
همایون ارشادی
قبل از پیمان معادی می توان گفت همایون ارشادی تنها بازیگر واقعا بین المللی سینمای ایران بود. در ایتالیا معماری خوانده بود اما سینما برایش وقتی جدی شد که عباس کیارستمی در سال ۱۳۷۶ می خواست «طعم گیلاس» را بسازد و به دنبال یک چهره روشنفکر میانسال می گشت یعنی دقیقا همان چیزی که همایون ارشادی بود.
«طعم گیلاس» که جایزه نخل طلای کن را گرفت، ارشادی هم تبدیل به چهره شناخته شده ای شد. سال ۱۳۸۶ اولین پروژه جهانی اش به او پیشنهاد شد: «بادبادک باز» فیلم مارک فوستر بر مبنای رمان مشهور خالد حسینی. همین کافی بود تا ارشادی دیده شود.
بازی در «آگورا» و نقشی کوتاه در فیلم اسکاری «۳۰ دقیقه نیمه شب» از دیگر پروژه های هالیوودی است که ارشادی در آنها حضور دارد. آخرین کار جهانی اش هم حضور فیلم «مرد تحت تعقیب» آنتونی کوربین در کنار فیلیپ سیمور هافمن فقید و ریچل مک آدامز است.
ارشادی چند سال پیش در گفتگو با یکی از نشریات اشاره کرده بود: «در زمینه خود بازیگری می توان به جرأت گفت که بازیگران ما تمام فاکتورهای مورد نیاز را دارند. تنها چیزی که آموختنش برای بین المللی شدن ضروری است، زبان است اما خیلی چیزها را باید رعایت کنند چون به هر حال آنها نماینده جمهوری اسلامی ایران به حساب می آیند و باید قوانین کشورمان را رعایت کنند.
جشنواره های سینمایی معتبر جهان
جشنواره بین‌المللی فیلم کن
جشنواره بین‌المللی فیلم کن (به فرانسوی: Le Festival International du Film de Cannes) جشنواره‌ای سالانه است که در کن فرانسه برگزار می‌شود. این جشنواره یکی از بزرگترین و باشکوه‌ترین رویدادهای سینمایی جهان و محلی برای پیش‌نمایش فیلمهای جدید از تمامی ژانرها از جمله مستند به‌شمار می‌آید.
جشنواره فیلم کن ۲۰۱۶ به عنوان شصت و نهمین دوره آن در فرانسه به پایان رسید. ریاست هیئت داوران آخرین دوره جشنواره را که در ماه می برگزار شد، جرج میلر برعهده داشتند. در این دوره، کن لوچ کارگردان بریتانیایی برنده جایزه نخل طلا شد.
تاریخچه:
جشنواره فیلم کن برای اولین بار در شهر کن در جنوب فرانسه در سپتامبر ۱۹۳۹ برگزار شد، اما پس از آن تا پایان جنگ جهانی دوم برگزاری مجدد این جشنواره متوقف ماند. جشنواره فیلم کن در سال ۱۹۴۶ با حمایت وزارت خارجه فرانسه بار دیگر راه‌اندازی شد و با وجود آن که ماهیت اصلی شکل‌گیری آن رقابت با جشنواره ونیز بود، اما مقامات این دو فستیوال در توافقی پنهانی پذیرفتند تا برگزاری هر دو فستیوال در سال‌های متمادی را جشن گرفته و گرامی بدارند. این رویداد سینمایی معتبر در سال‌های ۱۹۴۸ و ۱۹۵۰ به علت مشکل بودجه برگزار نشد و در سال ۱۹۵۱ بود که به لطف روابط حسنه میان فرانسه و ایتالیا، زمان برگزاری جشنواره کن به بهار منتقل شد و جشنواره ونیز در همان مدت پاییز باقی ماند. در دهه ۱۹۵۰ میلادی زمان برگزاری جشنواره، از ماه سپتامبر به آوریل تغییر یافت و از سال ۱۹۵۵ میلادی، نخل طلا به عنوان جایزه اصلی جشنواره کن معرفی شد. موقعیت جشنواره کن در سال‌های ۱۹۶۰ در جهان فرهنگ و هنر تثبیت شد و از آن زمان به عنوان معتبرترین جشنواره فیلم در دنیا[نیازمند منبع] شناخته می‌شود. از سال ۱۹۵۵ بود که جایزه نخل طلا به عنوان جایزه اصلی این رویداد سینمایی معرفی شد. در سال ۱۹۷۲ جشنواره کن که توسط هیئت مدیره اداره می‌شد، به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی ثبت گردید. از سال ۱۹۷۲ مسوولین جشنواره تصمیم به تشکیل هیئت انتخاب جهت گزینش نهایی فیلم‌ها گرفتند و پیش از آن فیلم‌ها توسط نمایندگان جشنواره در کشورهای مختلف انتخاب می‌شدند.[۱] برنامه‌های این جشنواره از هفت بخش اصلی تشکیل شده‌است که شامل بخش‌های مسابقه، خارج از مسابقه، نوعی نگاه، سینه فونداسیون (مسابقه فیلمهای کوتاه)، هفته منتقدان، دو هفته کارگردانان و بازار فیلم می‌شود.[۱] در جشنواره بین‌المللی فیلم کن، فیلم‌ها در دو بخش اصلی و فرعی از اقصا نقاط جهان با یکدیگر رقابت می‌کنند. مهمترین و پر افتخارترین جایزه در جشنواره بین‌المللی فیلم کن جایزه نخل طلایی است. از دیگر ویژگی‌های جشنواره فیلم کن خصوصی بودن آن است که در آن بزرگترین ستارگان سینما و مطرح‌ترین تهیه کنندگان عرصه سینما حضور به هم می‌رسانند. قابل ذکر است که فقط اهالی سینما حق شرکت در جشنواره را آنهم با کارت دعوت ویژه دارند. جشنواره بین‌المللی فیلم کن محل بسیار مناسبی برای تهیه کنندگان سینما از تمام نقاط جهان است که در آن فرصت می‌یابند تا فیلمهای خود را به شرکت‌های عظیم فیلمسازی عرضه کنند.
نخل طلا
از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۵۴ جایزه‌ای تحت عنوان جایزه بزرگ جشنواره کن به برنده بهترین فیلم این رویداد سینمایی اعطاء می‌شد اما در سال ۱۹۶۵ هیئت داروان جشنواره پیشنهاد دادند جایزهٔ بزرگ جشنواره هر سال با طراحی جدید از یکی از هنرمندان معاصر ساخته شود. در اواخر سال ۱۹۵۴ هیئت مدیره جشنواره کن گروهی از جواهرسازان را برای طراحی «نخل» دعوت کردند و در نهایت اولین بار در سال ۱۹۵۴ لوچینه لازون جواهرساز پاریسی پیشنهاد استفاده از برگ نخل که سمبل شهر کن و جشنواره فیلم کن شده بود را به‌عنوان جایزه داد که در نهایت از سال ۱۹۵۵ جایزه نخل طلا جایگزین جایزه بزرگ این جشنواره شد.[۲]
جایزه اسکار
جوایز آکادمی (انگلیسی: Academy Awards) یا اسکار (انگلیسی: Oscars)، مراسم اعطای جوایز سالانه آمریکا که توسط آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک به بهترین آثار صنعت سینما جهان اهدا می‌شود. این مراسم یکی از شاخص‌ترین مراسم‌های اهدای جوایز در جهان است و هر ساله در بیش از ۱۰۰ کشور جهان به‌صورت زنده پخش می‌شود. جایزه اسکار یکی از نه جایزه از جوایز آکادمی است. جوایز آکادمی در بخش رسانه به عنوان قدیمی‌ترین مراسم اهدای جوایز به شمار رفته و جوایزی نظیر جایزه گرمی (برای موسیقی)، جایزه امی (برای تلویزیون) و جایزه تونی (برای تئاتر) پس از آن شکل گرفتند. آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک توسط لویی بی میر مدیر استودیو مترو گلدوین مایر ایجاد شد.
اولین مراسم اسکار در روز پنجشنبه، ۱۶ مه ۱۹۲۹ در هتل روزولت در هالیوود، کالیفرنیا برگزار شد. جوایز آکادمی برای اولین بار در سال ۱۹۳۰ در رادیو و در سال ۱۹۵۳ برای اولین بار در تلویزیون پخش شد. آخرین دوره جوایز آکادمی، هشتاد و هشتمین دوره جوایز اسکار در سالن تئاتر دالبی هالیوود، لس آنجلس به میزبانی کریس راک کمدین آمریکایی برگزار شد
تاریخچه
نخستین مراسم اسکار در ۱۶ می ۱۹۲۹ در مراسم شام خصوصی در هتل روزولت هالیوود با حضور حدود ۲۷۰ تماشاگر برگزار شد. بهای بلیت مراسم بعدی که در هتل میفر برگزار شد که ۵ دلار بود. ۱۵ تندیس کوچک به بازیگران، کارگردانان و دیگر عوامل صنعت فیلم سازی آن زمان برای گرامی داشت فعالیتشان طی سال‌های ۱۹۲۷–1928۱۹۲۸ اهدا شد. اسامی برنده‌ها از سه ماه قبل اعلام می‌شد که این رویه در دومین مراسم اسکار در سال ۱۹۳۰ تغییر کرد. از آن زمان و در ۱۰ سال نخست نتایج برای انتشار عمومی در ساعت ۱۱ شب برگزاری مراسم به روزنامه‌ها داده می‌شد. این شیوه تا زمانی که لس آنجلس تایمز نام برنده‌ها را پیش از شروع مراسم اعلام کند ادامه یافت. در نتیجه آن، آکادمی از سال ۱۹۴۱ اسامی برندگان را در نامهای مهر و موم شده اعلام می‌کرد و مراسم از تئاتر کداک پخش می‌شد.
موسسات
نخستین برنده اسکار بهترین بازیگر مرد امیل یانینگز بود که به دلیل نقش آفرینی در فیلمهای آخرین فرمان و راهی که همه می‌روند اسکار را از آن خود کرد. امیل پیش از مراسم به اروپا باز می‌گشت از این رو آکادمی با اهدای زودتر جایزه به او موافقت کرد. این موضوع او را نخستین برنده جایزه اسکار در تاریخ کرد.
فیلم بو ژست محصول سال ۱۹۳۹ تنها فیلم غیر مستندی است که چهار برنده اسکار بهترین بازیگر یعنی گری کوپر، ری میلند، سوزان هیوارد و برودریک کرافورد را در نقش‌های اصلی در اختیار داشت.
در مراسم بیست و نهم که در ۲۷ مارس ۱۹۵۷ برگزار شد بخش انتخاب بهترین فیلم خارجی زبان نیز ایجاد گردید. از سال ۱۹۷۲ تصمیم گرفته شد که مراسم اهدای جوایز با جایزه بهترین فیلم به پایان برسد. در مراسم هفتاد و چهارم که در سال ۲۰۰۲ برگزار شد، برای اولین جایزه اسکار بهترین انیمیشن نیز اضافه گردید و اهدا شد.
خرس طلایی
خرس زرین (به انگلیسی: Golden Bear) جایزه بهترین فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین است که از سال ۱۳۳۰ خورشیدی به بعد اعطا شده‌است.
خرس نماد شهر برلین می‌باشد و نشان ملی محسوب می‌شود همچنین شکل خرس بر روی پرچم برلین نیز وجود دارد.
جشنواره های سینمای معتبر ایران
جشنواره فیلم فجر
جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم فجر مهمترین جشنوارهٔ سینمایی ایران است که از سال ۱۳۶۱ تاکنون معمولاً در میانه بهمن ماه هر سال در تهران برگزار می‌گردد. تاکنون ۳۴ دوره از این جشنواره برگزار شده است که آخرین آن در سال ۱۳۹۴ بود.[۱] این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود.
تاریخچه و فعالیت
جشنواره فیلم فجر، جایگزینی برای جشنواره بین‌المللی فیلم تهران بود که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، با حمایت دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی در ایران برگزار می‌شد و در آن فیلمهای برگزیده سینمای ایران در کنار آثار سینمای بین‌المللی به رقابت می‌پرداختند.[۲] بعد از انقلاب، این جشنواره تعطیل شد و بعد از ۴ سال جشنواره فیلم فجر، هم زمان با روزهای دهه فجر جایگزین آن شد.
نخستین دوره جشنواره فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ به دبیری حسین وخشوری برگزار شد.
جشنواره فجر تا سال ۱۳۷۴ فقط به تولیدات سالانهٔ سینمای ایران می‌پرداخت. از سال ۱۳۷۴ جشنواره به صورت بین‌المللی برگزار می‌شود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بین‌الملل به بررسی فیلم‌هایی از سینمای جهان می‌پردازد. در بخش‌های رقابتی این جشنواره، شرکت کنندگان برای کسب جایزهٔ مخصوص که «سیمرغ بلورین» نام دارد با هم رقابت می‌کنند. دیپلم افتخار و لوح زرین از دیگر جوایز این جشنواره می‌باشند. طی سالیان اخیر مسابقه‌های سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقه مواد تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی نیز به بخش‌های سینمای ایران اضافه شده است. در ابتدای جشنواره آیین بزرگداشت یک هنرمند برگزار می‌شود و در انتها هم جوایز ویژه و مردمی به فیلم انتخاب شده با رای مردم داده می‌شود. در سال ۱۳۹۳ بخش بین‌الملل جشنواره جدا شد.
جشنواره سینمایی سپاس
در سال ۱۳۴۸ بود که مجله «فیلم و هنر» با مدیریت «علی مرتضوی» تصمیم گرفت جشنواره فیلم «سپاس» را برگزار نماید اگرچه با همکاری و زیر نظر وزارت فرهنگ و هنر برگزار می‌شد اما با این حال جشنواره‌ای غیردولتی محسوب می‌شد. این جشنواره که در اردیبهشت یا خرداد هر سال برگزار می‌شد، تنها فیلمهای ایرانی را نمایش می‌داد و نیز فیلم‌هایی را برای داوری انتخاب می‌کرد که از فرودین تا اسفند سال گذشته در تهران یا شهرستان‌ها به نمایش در آمده بودند. هر شخص یا موسسه‌ای می‌توانست هر تعداد فیلم را در هر فرمتی برای شرکت در جشنواره ارائه کند، یک کمیته انتخاب تمام فیلمهای رسیده را تماشا و فیلمهای واجد شرایط را برای شرکت در جشنواره انتخاب می‌کردند.
در آئین‌نامه این جشنواره زمان برگزاری اردیبهشت هر سال و زیر نظر وزارت فرهنگ و هنر وقت در تهران ذکر شده بود و هدف اصلی آن تجلیل و تشویق فعالان صنعت سینمای ملی، و در معرض قضاوت قرار دادن فیلمهای ارزنده ایرانی بود تا با اهدای جایزه سپاس، سبب پیشرفت بیشتر صنعت سینمای ملی ایران شود. جشنواره سپاس در شش دوره از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۳ برگزار شد. این جشنواره تنها به مدت شش دوره برگزار شد ولی به دلیل کیفیت رو به رشد برنامه و فیلمهای از جشنواره‌های معتبر داخلی در ایران بود که در مقاطعی با جشنواره جهانی فیلم تهران رقابت می‌کرد و گاهی به رقیب و همتایی برای آن جشنواره مهم دولتی تبدیل می‌شد.
هیئت داوران ۵ و یا ۷ نفره در هریک از این ۱۵ رشته، بهترین را نمایش و جایزه سپاس اهدا می‌کردند، ۳ جایزه سپاس طلا، نقره و برنز به بهترین فیلمهای سال، بهترین کارگردانی، فیلم بردار رنگی و سیاه و سفید، فیلم نامه، موسیقی متن، بازیگر زن و مرد نقش اول و دوم، و به بهترین آثار ۸ و ۱۶ و ۳۵ میلی‌متری کوتاه تعلق می‌گرفت.
تاریخچه حضور ایرانی‌ها در جشنواره کن در قرن جدید
دیروز و امروز جدیدترین ساخته اصغر فرهادی، در جشنواره کن روی پرده رفته و می رود. به همین مناسبت نگاهی انداخته ایم به تاریخچه حضور سینمای ایران در کن. حضوری که در قرن اخیر فقط در چارچوب افرادی خاص تعریف می شود.
خبرگزاری تسنیم: شاید وقتی اسم جشنواره کن بیاید، خیلی از ما یاد «طعم گیلاس» عباس کیارستمی بیفتیم و نخل طلایی که برای اولین و آخرین بار تا امروز سال 1997 به ایران رسید. از آن سال خیلی ها آرزو پیدا کردند این جایزه دوباره به کشور ما برسد اما اگر نگاهی به تاریخچه حضور آثار ایرانی در کن بیندازیم متوجه می شویم از سینمای ما هر کسی نمی تواند در این جشنواره حاضر باشد. شسخیلی از فیلمسازان تراز اول کشور ما تا کنون در بخش های جنبی این جشنواره هم وارد نشده اند حال آن که گاهی یک فیلم اولی از سینمای ما به کن می رود. بسیاری از فیلم هایی که در داخل مخاطب میلیونی دارند یا میلیارد میلیارد گیشه را منفجر می کنند فقط می توانند خواب حضور های بین المللی را در سر بپرورانند. انگار کن مختص یک حلقه خاص از سینمای ماست. پس شاید درست نباشد که نخل طلا را نماد همه ظرفیت سینمایمان ارزیابی کنیم. نگاهی انداخته ایم به تاریخچه حضور فیلم های ایرانی در بخش اصلی و نوعی نگاه جشنواره کن در قرن جدید تا ببینیم جشنواره پر زرق و برق سواحل جنوبی فرانسه با کدام نام های ایرانی بیشتر ارتباط برقرار می کند:
سال 2016:
چند روز پس از اعلام رسمی فیلم های بخش مسابقه جشنواره، مسئولان کن در بیانیه ای رسمی اعلام کردند، فیلم «فروشنده» جدیدترین ساخته اصغر فرهادی هم در فستیوال امسال پذیرفته شده است. فارغ از این که آیا در طول سالیان، سابقه داشته فیلمی چند روز بعد از جشنواره به لاین آپ اصلی برسد یا خیر، نکته ای که در مورد حضور ساخته جدید فرهادی در کن مهم است، این است که برخی کارشناسان عقیده دارند انتخاب پس از موعد فیلم فرهادی باعث ایجاد فشار روی هیئت داوران می شود. چرا که کن اصلا دوست ندارد برای فیلمی که ارزش جایزه و تحسین منتقدان را نداشته بیانیه جداگانه بدهد.
از سوی دیگر امسال کتایون شهابی فیلم «وارونگی» بهنام بهزادی را هم با خود به بخش نوعی نگاه شصت و نهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم کن برده است. فیلمی که در همین جشنواره فیلم فجر خودمان هم روی پرده رفت و نه با اقبال مخاطبان مواجه شد و نه منتقدان. اگر «فروشنده» فرهادی در بخش اصلی نمی بود، آن وقت «وارونگی» تنها نماینده ایران در مهم ترین جشنواره سینمایی دنیا می شد. آیا واقعا فیلمی بهتر از «وارونگی» برای نمایندگی کشورمان نداشتیم؟ شاید هم ساخته جدید بهزادی واجد شرایطی بوده است که آن را بیش از هر فیلم ایرانی دیگری «کن-پسند» می کرد!
سال 2015:
می شود گفت نام کتایون شهابی از این دوره در مطبوعات مطرح شد. کارمند سابق بنیاد سینمایی فارابی، وقتی «ناهید» آیدا پناهنده را توانست به عنوان تنها نماینده ایران به شصت و هشتمین دوره جشنواره کن ببرد، نام خودش را هم پر رنگ تر کرد. اگرچه این اثر در ایران خیلی مورد استقبال واقع نشد و حتی مسعود فراستی به این فیلم لقب مستاصل داد اما توانست جایزه ویژه بهترین فیلم اول را مشترکا با یک فیلم هندی به خودش اختصاص دهد.
سال 2013:
اولین حضور اصغر فرهادی در بخش اصلی کن با اولین ساخته خارجی زبانش، پس از جایزه اسکار در شصت و ششمین دوره این جشنواره رخ داد. او با «گذشته» به کوت دازور رفت. فیلمی که به عنوان محصول مشترک فرانسه و ایتالیا شناخته می شود. برنیس بیژو، بازیگر نقش اول زن فیلم، از جشنواره ای که استیون اسپیلبرگ ریاست آن را بر عهده داشت، جایزه بهترین بازیگر زن را برد. ساخته فرهادی در نهایت تا نامزدی در بخش بهترین فیلم خارجی زبان گولدن گلوب هم پیش رفت اما نتوانست جایزه را به خودش اختصاص دهد. بعدها شایعاتی شنیده شد که نخل طلا تا لحظات آخر برای «گذشته» کنار گذاشته شده بود اما سیاست های کن باعث شد فیلم شنیع «آبی گرم ترین رنگ است» جایزه را به خانه ببرد.
محمد رسول اف، یکی از فیلمسازان منتسب به جریان فتنه 88 هم با «دست نوشته ها نمی سوزند» در بخش نوعی نگاه این دوره کن حاضر شده بود. فیلم او که به ماجرای قتل های زنجیره ای می پردازد اتفاقا مورد پسند کن واقع شد و توانست جایزه FIPRESCI را هم به خودش اختصاص دهد.
سال 2012:
بعد از آن که جهان به پایان نرسید، عباس کیارستمی برای آخرین بار تا امروز با فیلم «مثل یک عاشق» پا به روی فرش قرمز جشنواره کن گذاشت. اثری که به عنوان نماینده ژاپن به این جشنواره آمد، چیزی نبرد و در سکوت رفت.
سال 2011:
«به امید دیدار» محمد رسول اف تنها نماینده ایران در بخش نوعی نگاه جشنواره کن بود. فیلمی در مورد تلاش های یک وکیل برای گرفتن روادید و خروج از کشور و با همان مضامینی که کنی ها دوست دارند از ایران ببینند. اگرچه حکم ممنوعیت خروج رسول اف که س از حوادث سال 88 رقم خورده بود، چند روز پیش از جشنواره کن لغو گردید اما مسئولان جشنواره ماهی خودشان را گرفتند و به فیلمساز در حصر، جایزه بهترین کارگردانی بخش نوعی نگاه را اهدا کردند.
سال 2010:
شصت و سومین دوره را باید به نام ژولیت بینوش سند زد. بازیگر سرشناس سینمای فرانسه در این دوره ابتدا با پوستر جشنواره دیده شد و پس از آن بازیش در فیلم «کپی برابر اصل» عباس کیارستمی مورد تحسین هیئت داوران قرار گرفت و جایزه بهترین بازیگر زن را به خودش اختصاص داد. کیارستمی اما در دوره ای که کارگردانان سرشناسی چون الخاندرو گونسالس اینیاریتو، مایک لی، کن لوچ، سرگئی لوزنیستا و نیکیتا میخایلوف حضور داشتند، رقابت بر سر نخل طلا را به اپیچاتپونگ ویراستاکول نماینده تایلند واگذار کرد.
سال 2009:
در روزهایی که کشور ما برای انتخابات سال 88 آماده می شد، بهمن قبادی با «کسی از گربه های ایرانی خبر نداره» به بخش نوعی نگاه جشنواره کن رفت. فیلمساز کرد تبار ایران، ساخته جدید آن روزهایش را بدون مجوز و در مورد موسیقی زیر زمینی کشورمان ساخت؛ جایی که تعدادی جوان قصد دارند با تشکیل یک گروه موسیقی به جشنواره های لندن و پاریس بروند. این فیلم توانست جایزه ویژه بخش نوعی نگاه را به خودش اختصاص دهد.
سال 2007:
در یکی از معدود سال هایی که پای انیمیشن ها هم به بخش مسابقه اصلی جشنواره کن باز شده بود، «پرسپولیس» ساخته مرجانه ساتراپی در فستیوال به نمایش در آمد. اثری که با تحسین فرانسوی ها رو به رو شد و مشترکا با کارلوس ریگاداس، حتی جایزه هیئت ژوری را هم به خودش اختصاص داد. مرجانه ساتراپی ابتدا کمیک بوک «پرسپولیس» را بر اساس زندگی خودش و خانواده اش در روزهای انقلاب، طراحی می کند و سال 2007 اقتباس انیمیشنی آن را با خود به کن می آورد. اثر ضد ایرانی او حتی نامزد اسکار بهترین انیمیشن سال هم شد اما جدال را به «رتاتویی»، شاهکار جذاب دیزنی و پیکسار واگذار کرد.
سال 2005:
در پنجاه و هشتمین دوره جشنواره بین المللی فیلم کن، نیکی کریمی برای اولین بار در قامت کارگردان حاضر شد. او در این سال فیلم «یک شب» را با خود به بخش نوعی نگاه جشنواره کن برد. فیلم که محصول سال 1383 ایران می باشد، در مورد دختری است که یک شب را در خیابان های تهران می گذراند و با سه مرد رو به رو می شود. نخستین ساخته نیکی کریمی اما بدون افتخار آفرینی خاصی به کشور بازگشت. همین حضور اما کافی بود تا کریمی را در سال 2007 داور بخش سینفاندیشن جشنواره کند.
سال 2004:
در یکی از آرام ترین ادوار جشنواره کن برای ایرانی ها، کیارستمی با فیلم «10 روی ده» در بخش نوعی نگاه جشنواره حاضر شد. مستندی که در رابطه با «ده»، فیلم سال 2002 این کارگردان صاحب نام ایرانی ساخته شده بود. نه کیارستمی در آن دوره به موفقیت خاصی رسید و نه «10 روی ده» بین فیلم های کارنامه کاری وی، جایگاه ویژه ای پیدا کرد.
سال 2003:
در یکی از پر اسم ترین سال های جشنواره کن، سمیرا مخملباف، با فیلم «پنج عصر» در بخش رقابتی فستیوال حاضر شد تا با نام هایی چون کوئنتین تارانتینو، فرانسوا ازون، نوری بیلگه جیلان، کلینت ایستوود، لارس ون تریه، گاس ون سنت و... رقابت کند. او در نهایت به خاطر این فیلم توانست جایزه ویژه کلیسای جهانی را به خودش اختصاص دهد. «پنج عصر» در مورد دختری افغان بود که می خواست در کشور تحت سلطه طالبان، رئیس جمهور شود. اما این فیلم سنت ستیز و فمینیستی تنها اثر ایرانی کن نبود. جعفر پناهی هم «طلای سرخ»ش را با خود به کن آورده بود تا در بخش نوعی نگاه اکران شود. اثری که با فیلمنامه ای از عباس کیارستمی ساخته شده بود و جایزه ژوری بخش نوعی نگاه را به خودش اختصاص داد. نکته قابل توجه این است که در دوره پنجاه و ششم نام های بزرگی چون میشایل هانه که، نانی مورتی، ویم وندرس و واچوفسکی ها، در بخش خارج از مسابقه آثارشان را نمایش دادند و در هیچ کدام از بخش های اصلی حضور پیدا نکردند.
سال 2002:
سالی که تیم ملی فوتبال کشورمان با چیروی دوست داشتنی نتوانست به مسابقات جهانی کره و ژاپن برود، سینماگران ما حضور به شدت پر رنگی در رقابت های جهانی و بالاخص کن داشتند. عباس کیارستمی با «ده»، در بخش رقابتی حاضر شد و در برابر الکساندر پین، مایک لی، مایکل مور، برادران داردن، پل توماس اندرسون، الکساندر سوکوروف، دیوید کراننبرگ، کن لوچ، رومن پولانسکی و... قرار گرفت. بهمن قبادی در نوعی نگاه «آوازهای سرزمین مادریم» را به ساحل کن برده بود. داریوش مهرجویی هم در یکی از آخرین حضور های بین المللیش با «بمانی» به نوعی نگاه رفت. در نهایت اما از جایزه برای ایرانی ها خبر خاصی نبود. قبادی جایزه فرانسوا شاله را برد و بقیه ایرانی ها فقط نخل طلا بردن فیلم «پیانیست» را به نظاره نشستند.
سال 2001:
این سال شاید از آن جهت اهمیت دارد که در آن دوره برای اولین و آخرین بار تا امروز در قرن جدید، یک نام خارج از حلقه کن، توانست به یکی از بخش های جنبی این جشنواره راه پیدا کند. «زیر نور ماه» سید رضا میر کریمی، کارگردان جوان و جویای نام آن روزهای کشورمان به این جشنواره بین المللی رفت و جایزه هفته منتقدان را هم به خودش اختصاص داد. جایزه ای که سال قبلش به «عشق سگی» الخاندرو گونسالس اینیاریتو رسیده بود. در بخش مسابقه، محسن مخملباف با «سفر قندهار» حاضر شده بود و توانست جایزه کلیسای جهانی این جشنواره را به خودش اختصاص دهد. در بخش خارج از مسابقه هم عباس کیارستمی، پای ثابت جشنواره کن از ایران با «ای بی سی آفریقا» حضور داشت.
سال 2000:
سمیرا مخملباف اولین حضور ایران در قرن جدید را رقم زد. او با «تخته سیاه» سال 2002 به ساحل کوت دازور رفت و توانست جایزه ویژه هیئت ژوری را هم به خودش اختصاص دهد. در این سال بهمن قبادی هم با «زمانی برای مستی اسب ها» در کن حاضر شد و دو جایزه FIPRESCI و دوربین طلایی را برد. جایزه دوم البته مشترکا به این فیلم و «جمعه»، دیگر فیلم ایرانی بخش نوعی نگاه، ساخته حسن یکتاپناه رسید.
منابع
سایت ویکی پدیا دانشنامه آزاد. https://fa.wikipedia.org
http://www.fardanews.com
http://sinmairani.blog.ir
![زندگینامه مجید مجیدی,مجید مجیدی,مجید مجیدی محمد رسول الله,[categoriy]](http://cdn.akairan.com/akairan/aka/m998//a035151518284102a.jpg "زندگینامه مجید مجیدی ,[categoriy]")